Stabat Mater van Pergolesi - Marjon Strijk, Gabriëlle Nijhuis, Henk van Zonneveld e.a. - Oude Muziek

De tekst van het 'Stabat Mater' beschrijft het verdriet van moeder Maria om haar gekruisigde zoon Jezus. Om het klagende karakter van de muziek te onderstrepen verwerkte Giovanni Felice Sances het zogenoemde lamento-motief in de baslijn: een steeds in kleine toonsafstanden dalende lijn.

De cellosonates van de Italiaanse componist Francesco Geminiani zijn onterecht een nog altijd goed bewaard geheim. Wat vooral deze sonate in d mineur zo bijzonder maakt, is de grote expressiviteit van de muziek. Ongebruikelijk is dat Geminiani de cellopartij en de baslijn van de begeleidende partijen elkaar vaak laat kruisen.

Vivaldi's Filiae Maestae Jerusalem is met geheimzinnigheid omgeven. De componist noemde het uitdrukkelijk een 'Introduzione', maar een inleiding op wat? De sleutel vormt het laatste woord 'miserere' (ontferm U), dat verwijst naar de daaropvolgende te zingen boetpsalm (Psalm 51), die met hetzelfde woord begint. Helaas is Vivaldi's Miserere verloren gegaan. Gelukkig is deze schitterende 'Introduzione' bewaard gebleven.

De onderliggende tekst van dit koraalvoorspel is de Lofzang van Simeon. "Ik heb geleden en gestreden, maar nu is mijn leven voltooid en kan ik met een gerust hart sterven", riep de hoogbejaarde Simeon uit toen hij het kind Jezus en zijn ouders in de tempel van Jeruzalem ontmoette. Treffend heeft Bach Simeons verlangen om op te gaan naar het hiernamaals muzikaal vorm gegeven met de terugkerende opwaartse motiefjes in de rechterhand van de orgelpartij.

Met Klaglied componeerde Dietrich Buxtehude een emotioneel in memoriam voor zijn overleden vader. Vader Hans Jensen was, net als zijn zoon Dietrich, een begenadigd organist. Dat klinkt door in de door Dietrich Buxtehude zelf geschreven tekst: "Ik, lieve zoon, nu diep bedroefd / Schrijf op de hel van je graf: / Hier liggen de gaven van het spelen / die God zelf behaagd hebben."

Wat maakt Pergolesi's Stabat Mater zo bijzonder? In het geheel van de twaalf delen hoor je zo ongeveer het totale scala van de toenmalige kerkmuziek voorbijkomen. Van de 'oude stijl' uit de tijd voor Bach tot de 'nieuwlichterij' van de opkomende galante stijl. Maar het belangrijkst is de manier waarop Pergolesi Maria's verdriet met subtiele dissonanten in klanken vat.